Zjawisko akcentowania dźwięków w muzyce jazzowej ma kilka postaci. Ze zwględu na sposób wyróżniania dźwięków spotykane są akcenty dynamiczne i agogiczne, intonacyjne i brzmieniowe. Ze względu na rozmieszczenie w czasie można wyodrębnić akcenty metryczne i regularne, wynikające z określonego rytmu oraz akcenty nieregularne.
…to wyróżnienie dźwięku poprzez większą siłę brzmienia. Jest najbardziej efektownym i najczęściej używanym z akcentów muzycznych. Na gitarze akcent dynamiczny uzyskuje się przez silniejsze uderzenie kostką w strunę (patrz: rozdział pt. Dynamika). Ponieważ w jazzie akcenty nie mają na celu podkreślania oczywistych wartości metrycznych, a służą raczej do ożywiania rytmu, dlatego często występują nieregularnie. Niekiedy tworzą one nawet samodzielne konstrukcje metryczne. Dlatego konieczne jest opanowanie umiejętności akcentowania dźwięków umieszczonych w różnych częściach taktu. Ćwiczeniem mogą być dowolne pochody melodyczne (w tym ćwiczenia z rozdziału pt. Ćwiczenia techniczne), które gra się stosując różną artykulację za pomocą rozmieszczania akcentów.
Powyższe przykłady, po opanowaniu akcentów dynamicznych jako stosunkowo najłatwiejszych, można stosować również do ćwiczeń innych rodzajów akcentów.
to wyróżnienie dźwięku poprzez niewielkie przesunięcie jego wartości czasowej lub przedłużenie tej wartości, na ogół kosztem dźwięku następnego. Jeśli chodzi o przesunięcie, to częściej jest to opóźnienie względem niezmiennego tempa utworu. Niekiedy przesunięciu ulega kilka dźwięków lub cała fraza; jest to Forma rubata używana w jazzie.
Akcent agogiczny w odróżnieniu od akcentu dynamicznego jest subtelniejszym rodzajem wyróżniania dźwięków i stwarza u słuchacza wrażenie niepokoju, zmusza go do uważnego śledzenia przebiegu utworu. Wymaga od muzyka jazzowego nieco zdolności i dużo pracy, bo bez tego próby zastosowania go, sprowadzą się po prostu do nierównej gry. Myślę, że jest pewien związek między tym rodzajem akcentu a swingowaniem. Poza tym akcent agogiczny, jako jedno z „wyższych wtajemniczeń" jazzmana, wymaga od niego dojrzałości muzycznej, a w tym mieści się też umiejętność swingowania.
Trzeba zaznaczyć, że akcent agogiczny nie ma nic wspólnego z pokutującą w naszym świecie muzycznym, szczególnie przy wykonywaniu dzieł z epoki Romantyzmu, manierą wykonawczą, mylnie nazywaną rubatem. Rubato, a więc zabierać wartości czasowe z jednego dźwięku do drugiego. W wypadku, gdy przedłużenie dźwięku nie jest rekompensowane w wartościach następnych, tempo staje się chwiejne i nie ma punktów odniesienia. dzięki którym słuchacz mógłby odbierać rubato. Brak stałego tempa dobry jest w krótkim odcinku jako kontrast, ale stosowany nagminnie powoduje wrażenie braku dyscypliny rytmicznej (co niekiedy jest prawdą).
(inaczej melodyczny) wyróżnia dźwięk poprzez nieznaczną zmianę jego wysokości, dzięki podwyższaniu, obniżaniu i wszelkim tzw. ugięciom dźwięku. Tak jak przy wszystkich rodzajach akcentów, nie każdy dźwięk i nie w każdym kontekście wypadnie dobrze z akcentem intonacyjnym. Kryteria doboru mieszczą się w praktycznej wiedzy o jazzie oraz w smaku muzycznym gitarzysty. Ponieważ używanie tego rodzaju subtelnych zmian wysokości dźwięku ma, a raczej powinno mieć charakter intuicyjny, niewiele można tu doradzić. Może jedynie to, aby zwrócić uwagę na blue-notes. które są bardziej podatne na zmiany intonacyjne.
Akcent intonacyjny na gitarze wykonać można różnymi sposobami. Tam, gdzie istnieje muzyczne uzasadnienie operowania większymi różnicami wysokości dźwięku, stosujemy bluesową technikę gry, a więc podciągamy strunę palcem lewej ręki, podwyższając dźwięk. Chcąc obniżyć dźwięk, należy skrócić strunę o jedną pozycję niżej i podciągnąć ją do wymaganej wysokości - wówczas nieznaczne opuszczenie struny tworzy akcent intonacyjny. Oczywiście o wiele łatwiej posługiwać się w tym wypadku wibratorem mechanicznym.
Przy zastosowaniu innych środków technicznych występuje prawie niezauważalne, mające jednak znaczenie muzyczne zjawisko, stwarzające wrażenie zmian w wysokości dźwięków. Należy pamiętać z rozdziału „Kostka a barwa dźwięku", że grając kostką ustawioną prostopadle do przedniej płyty gitary, struna uderzona z góry i z dołu brzmi jednakowo. Jeśli jednak nachylimy ją pod kątem 45 stopni do gitary, wówczas uzyskamy wrażenie różnicy w wysokości dźwięku, w zależności do kierunku uderzenia. Np. jeśli kostka z gitarą tworzy od góry kąt 45 stopni, to uderzając strunę dźwięk będzie wydawał się niższy, niż przy uderzeniu z góry. Wrażenie to można by tłumaczyć pewną zmianą barwy dźwięku, jaka następuje przy takich uderzeniach.
Stosowanie akcentu intonacyjnego wymaga od gitarzysty dużej kultury muzycznej, łatwo bowiem można przekroczyć granicę, za którą gra będzie po prostu fałszywa.
Należy również podkreślić znaczenie wibracji, jako czynnika akcentującego. Oczywiście piszę o wibracji wykonywanej lewą ręką. Można wówczas wibrować wybranymi dźwiękami, a pozostałe dla kontrastu grać prostym brzmieniem.
to wyróżnienie dźwięku poprzez zmianę jego barwy tonu. Gitarzysta ma tu cały arsenał środków technicznych, dzięki którym może wzbogacać swa grę. Niestety, najczęściej dzieje się tak, że niektóre z nich są zupełnie nieużywane, inne natomiast wykorzystywane nadmiernie. W tym drugim przypadku zamiast akcentów brzmieniowych, dzięki którym poszczególne frazy mogłyby nabrać specyficznego kolorytu, działającego emocjonalnie na słuchacza, mamy do czynienia z nieuzasadnionymi muzycznie obsesyjnymi zmianami barwy dźwięków, będącymi celem samym w sobie. A przecież nie chodzi tu o demonstrowanie technicznych możliwości, ale o to, aby za ich pomocą osiągnąć głębszy wyraz muzyczny. Urządzeniami nadużywanymi są filtry i modulatory dźwięku. Nie jestem ich przeciwnikiem, ale nie popieram bezmyślności w używaniu sprzętu muzycznego. Akcent brzmieniowy można uzyskać:
Istnieje możliwość podłączenia innych urządzeń w sposób zapewniający stopniową lub szybką i precyzyjną zmianę dźwięku podstawowego na zmodulowany. Istnienie systemu MIDI spowodowało, że gitarzysta teoretycznie może zmieniać w czasie gry prawie każdy parametr dźwięku za pomocą odpowiednich pedałów i przełączników. Wymaga to jednak posiadania współczesnych procesorów dźwięku i odpowiedniej wiedzy wykraczającej już poza obszary teorii muzycznej.