Flażolet

Flażoletem nazywamy wydobyty za pomocą specjalnej techniki gry jeden z alikwotów (tonów harmonicznych) struny.

Aby zabrzmiał określony flażolet, trzeba uderzając w strunę jednocześnie ją stłumić, dotykając lekko przez krótką chwilę w miejscu węzła jednego z alikwotów. Flażolety dzielimy na naturalne, tj. wydobywane z pustych strun oraz sztuczne - wydobywane ze strun skróconych. Przy flażoletach naturalnych węzły alikwotów mają swoje stałe miejsca. Wynikają one z podziału struny na odcinki, które biorą udział w jej brzmieniu, tworząc jej barwę dźwięku. Dzieje się tak, ponieważ struna drga nie tylko całą swoją aktywną długością, ale jednocześnie dzieli się na dwa, trzy, cztery i więcej odcinków, które wydają dużo cichsze od tonu podstawowego tony harmoniczne. Aby wydobyć jeden z nich, należy znać miejsca na strunach, w których występują węzły alikwotów. A więc węzeł alikwotu umieszczony w:

1/2 długości struny odpowiada flażoletowi oktawy
1/3 długości struny odpowiada flażoletowi kwinty,
1/4 długości struny odpowiada flażoletowi kwarty,
1/5 długości struny odpowiada flażoletowi tercji wielkiej.

Te nazwy nie określają właściwej wysokości flażoletów, a oznaczają jedynie miejsca na gryfie, nad którymi należy stłumić strunę i w których, gdyby skrócić strunę, odezwałby się dźwięk wyższy od pustej struny o ten interwał. Poniżej podaje wysokości flażoletów w stosunku do dźwięku pustej struny, a więc tłumiąc strunę w:

1/2 długości uzyskujemy flażolet brzmiący wyżej od pustej struny o oktawę,
1/3 długości uzyskujemy flażolet brzmiący wyżej od pustej struny o oktawę i kwintę (duodecyma),
1/4 długości uzyskujemy flażolet brzmiący wyżej od pustej struny o dwie oktawy,
1/5 długości uzyskujemy flażolet brzmiący wyżej od pustej struny o dwie oktawy i tercje wielką.

Jak widać flażolety rozszerzają skalę gitary w górę.

Trzeba dodać, że flażolet oktawy ma jeden węzeł, a poczynając od flaźoletu kwinty, węzłów tych jest więcej. Wyjaśnia to schematyczny rysunek drgającej struny.

Można to też zaobserwować, patrząc uważnie na strunę drgającą z określonym podziałem. Punkt nieruchomy na drgającej strunie to węzeł alikwotu. Oto kilka uwag praktycznych przy wykonywaniu flażoletów naturalnych:

Im wyżej brzmiący flażolet, tym mniejsza jest jego siła brzmienia. Należy więc wyrównywać ja odpowiednią siłą uderzenia w strunę.
Im grubsza struna, tym dłużej należy ją tłumić w miejscu węzła alikwotu.
Flażolety brzmią selektywniej i głośniej przez przystawkę umieszczoną bliżej mostka i przy ustawionej ostrej barwie dźwięku.
Lepiej jest uderzać w strunę w ostrym rejestrze głosowym, szczególnie przy flażoletach wysokich.
Należy wystrzegać się pobudzania struny do drgań w miejscu jednego z węzłów wykonywanego flażoletu, ponieważ struna w tym miejscu drgać nie będzie i nic uzyskamy brzmienia pożądanego dźwięku, tylko tzw. kiks.
Nie uzyskamy pożądanego dźwięku również wtedy, gdy węzeł danego alikwotu wypadnie nad biegunem magnetycznym czynnej przystawki.

Na zakończenie omawiania flażoletów naturalnych, pokazuję punkty na strunie, w których występują węzły alikwotów wykorzystywanych w praktyce. Podaję, nie według kolejności, występowania węzłów, ale według wysokości dźwięku flażoletów. Znając zasadę powstawania flażoletów, bez trudu można znaleźć zwielokrotnienia węzłów.

PosixPath('NutyFlazolety01.png') 🖼️❓😞

Flażolety w III pozycji używane są rzadziej, ze względu na dość słabe brzmienie. Każdy gitarzysta może sprawdzić, że istnieją flażolety jeszcze wyższe, od podanych na wykresie. W zasadzie jednak nie są używane z powodu trudności z wydobyciem dźwięku oraz przede wszystkim ze względu na fałszywe brzmienie niektórych z nich.

Flażoletami naturalnymi można wykonywać niektóre proste akordy wynikające ze stroju gitary, np.

PosixPath('NutyFlazolety02.png') 🖼️❓😞

Zobacz też